Έρευνες

Ποιες χώρες τροφοδοτούν την Ρωσία με τα “εργαλεία” για να παράγει οπλικά συστήματα

Πυκνώνουν οι αναφορές δυτικών υπηρεσιών πληροφοριών για ενδεχόμενο συμβατικό πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και μελών του ΝΑΤΟ έως το 2030, καθώς και για αυξανόμενη παραγωγή ρωσικών οπλικών συστημάτων. To Ant1news.gr εξετάζει τις χώρες πρόελευσης του μηχανολογικού εξοπλισμού που είναι πολύτιμος για την πολεμική βιομηχανία της Μόσχας. Μεταξύ αυτών, κάποιες ανήκουν στο ΝΑΤΟ!

Του Χάρη Καρανίκα

Στα τέλη Μαρτίου οι γερμανικές μυστικές υπηρεσίες προειδοποίησαν σύμφωνα με γερμανικά μέσα ενημέρωσης ότι ο Πούτιν ενδέχεται να πλήξει το ΝΑΤΟ μέχρι το τέλος της δεκαετίας με συμβατική στρατιωτική επίθεση. Μετά το “φλερτ” του Ντόναλντ Τραμπ με την ιδέα της απόσυρσης των ΗΠΑ από τη Βορειοατλαντική Συμμαχία, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν φέρεται να κοιτάζει προς την πλευρά των ευρωπαϊκών χωρών μελών του ΝΑΤΟ.

Οι εκθέσεις των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών υποστηρίζουν ότι η Ρωσία ”ανοικοδομεί” τις στρατιωτικές της δυνατότητες έχοντας κατά νου μία “μακροπρόθεσμη αντιπαράθεση” και προετοιμάζει το ναυτικό και την αεροπορία της ενώ περίπου τα τρία τέταρτα των χερσαίων δυνάμεών της βρίσκονται στην Ουκρανία. Τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι η κυβέρνησή τους φοβάται ότι ο Πούτιν μπορεί να θέλει να δοκιμάσει την ενότητα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, όπως αυτή υπαγορεύεται από το άρθρο 5 του Συμφώνου. Όπως αναφέρεται σε αυτό, τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν ότι ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσότερων εξ αυτών σε Ευρώπη ή Βόρεια Αμερική θα θεωρηθεί επίθεση εναντίον όλων και, συνεπώς, συμφωνούν ότι σε περίπτωση τέτοιας ένοπλης επίθεσης, κάθε συμβαλλόμενο μέρος στα πλαίσια του δικαιώματος της ατομικής ή συλλογικής αυτοάμυνας θα συνδράμει τα μέρη που δέχονται επίθεση. Πώς θα συνδράμει; “Προχωρώντας άμεσα, μεμονωμένα και σε συνεννόηση με τα άλλα μέρη, τις ενέργειες που κρίνει αναγκαίες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης δύναμης, για την αποκατάσταση και διατήρηση της ασφάλειας της περιοχής του Βόρειου Ατλαντικού”, αναφέρεται στο καταστατικό του ΝΑΤΟ. Μέχρι στιγμής, επίκληση του άρθρου 5 έχει γίνει μία φορά – σε απάντηση στις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2001.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών, η πολεμική βιομηχανία της Ρωσίας παράγει πλέον περισσότερο υλικό από ό,τι χρειάζεται για την Ουκρανία. Μάλιστα, για το 2025 , ο αμυντικός προϋπολογισμός της Ρωσίας υπολογίζεται στα 120 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε πάνω από 6% της ΑΕΠ. Σε σύγκριση δε με το “προπολεμικό” 2021, η Μόσχα φαίνεται να έχει σχεδόν τετραπλασιάσει τις στρατιωτικές της δαπάνες.

Για να επιτύχει την αύξηση του στρατιωτικού εξοπλισμού της, τον πλέον σημαντικό ρόλο σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές του χώρου της αμυντικής βιομηχανίας παίζουν οι εργαλειομηχανές - μονάδες αριθμητικού ελέγχου μέσω υπολογιστή (Computer Numerical Control - CNC), οι οποίες διαχειρίζονται τα μηχανήματα για την κατεργασία κυρίως των μετάλλων που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή των οπλικών συστημάτων. Πρόκειται για εξ ολοκλήρου αυτοματοποιημένα μηχανήματα με ηλεκτρονικούς υπολογιστές που απαιτούν την ανθρώπινη παρέμβαση για τη φόρτωση των αρχικών δεδομένων και χρησιμοποιούνται κατά κόρον για την κατασκευή μερών των αρμάτων μάχης, των αεροσκαφών έως και βαλιστικών ή και πυρηνικών πυραύλων.

Οι ρωσικές αμυντικές εταιρείες έχουν προμηθευτεί σημαντικό αριθμό από αυτά τα μηχανήματα. Ωστόσο, τα τρυπάνια, οι κόφτες, ακόμη και τα ίδια τα μηχανήματα φθείρονται και πρέπει να αντικατασταθούν. Με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η παραγωγή χρειάστηκε να αυξηθεί, πράγμα που σημαίνει ότι απαιτούνταν περισσότερα μηχανήματα CNC. Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανίας στη Ρωσία είναι πλέον προσανατολισμένη στην πολεμική προσπάθεια, όλες οι εισαγωγές τέτοιων μηχανημάτων και αναλωσίμων τους εκτιμάται ότι είναι κατά κύριο λόγο για στρατιωτικό σκοπό.

Για τη ρωσική αμυντική βιομηχανία, τα μηχανήματα CNC φέρεται να έχουν μεγαλύτερη αξία από τα μικροτσίπ, τα οποία μπορούν εύκολα να αποκτηθούν μέσω φιλικών εθνών όπως η Κίνα. Ωστόσο, για την προμήθειά των CNC, η Κίνα δεν φαίνεται να προτιμάται από τους Ρώσους και αυτό γιατί αποτυγχάνει να παράγει τέτοια μηχανήματα με τα απαιτούμενα πρότυπα ακρίβειας της οπλοβιομηχανίας. Σε αυτό τον τομέα, κυρίαρχος της παγκόσμιας αγοράς είναι οι δυτικές χώρες με προεξέχουσα τη Γερμανία και ακολουθεί η Ιαπωνία.  

Τη δεκαετία του 2000, ο Πούτιν “ανέστησε” τη στρατιωτική παραγωγή αντικαθιστώντας τους ελάχιστους τεχνογνώστες της σοβιετικής εποχής και εισάγοντας μηχανήματα με ηλεκτρονικό εξοπλισμό από τη Δυτική Ευρώπη και σε πολύ μικρότερο βαθμό από τις ανεπτυγμένες χώρες της Ανατολική Ασία. Καθώς αυτές οι προμήθειες αποτελούσαν τη βάση κατασκευής της ρωσικής βιομηχανίας, η ικανότητά της να εκτελεί τα σοβιετικά και μετασοβιετικά σχέδια όπλων, βασιζόταν πλέον στη συνεχή εισαγωγή ανταλλακτικών και αναλώσιμων. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, το μερίδιο του λέοντος των ρωσικών εισαγωγών προερχόταν κυρίως από τη Γερμανία. Ήταν δηλαδή ο δυτικοευρωπαϊκός εξοπλισμός CNC που αντιστάθμισε την απώλεια στη σοβιετική δεξιοτεχνία. Εκείνη την εποχή εκτός Δύσης, η Ιαπωνία κατείχε τα πρωτεία στην τεχνολογία και την κατασκευή τέτοιων μηχανημάτων, ενώ η Νότιος Κορέα και η Ταϊβάν είχαν κάνει κάποια βήματα προόδου προσπαθώντας να καταστούν ανταγωνιστικές. Ωστόσο, δεν μπορούσαν τότε πραγματικά να αμφισβητήσουν το μονοπώλιο της Δυτικής Ευρώπης και της Ιαπωνίας στον μηχανολογικό εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας.

Την επόμενη δεκαετία, μεταξύ των ετών 2014-2016, με βάση στοιχεία και αξιολογήσεις του ρωσικού υπουργείου Βιομηχανίας και Εμπορίου, φαίνεται ξεκάθαρα ο βαθμός εξάρτησης της Μόσχας από εισαγωγές μηχανημάτων CNC. Συγκεκριμένα, το 2014 το 71% των εργαλειομηχανών - μονάδων αριθμητικού ελέγχου εισήχθησαν στη χώρα - αριθμός που αντιστοιχεί περίπου στο 92% της αξίας των CNC εκείνης της χρονιάς. Αντίστοιχα το 2015 η ποσότητα των εισαγωγών ανήλθε στο 64% του συνόλου, ενώ η αξία ήταν και πάλι στο 92% για τη συγκεκριμένη χρονιά, και το 2016 αντίστοιχα 68% το ποσοστο των εισαγωγών και 91% η αξία.

Η βιομηχανία εργαλειομηχανών είναι ιδιαίτερα συγκεντρωμένη γεωγραφικά. Μια χούφτα ανεπτυγμένων χωρών που βρίσκονται στη Δυτική Ευρώπη και την Ανατολική Ασία είναι υπεύθυνες για τη μερίδα του λέοντος των εξαγωγών παγκοσμίως. Για παράδειγμα, το 2019 η Γερμανία πραγματοποίησε εξαγωγές αξίας 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με την Ιαπωνία να ακολουθεί με 8,5 δισεκατομμύρια. Στον ευρωπαϊκό χώρο υψηλές εξαγωγές εμφάνισε επίσης η Ιταλία (4 δισ. δολάρια), η Ελβετία (3 δισ.), το Βέλγιο (1,3 δισ.) και η Ισπανία (1 δισ.) Από το χώρο της Ασίας η Κίνα είχε σημειώσει εξαγωγές αξίας 4,7 δισ. και αμέσως μετά βρισκόταν η Ταϊβάν (3,3 δισ.) και η Νότιος Κορέα (2,5 δισ.)

Το 2023, η παγκόσμια προμήθεια μηχανημάτων ακριβείας, εργαλείων και λογισμικού συνέχιζε να ελέγχεται από τους Δυτικοευρωπαίους και Ιάπωνες παραγωγούς.

Τη δεκαετία του 2010, οι χώρες της Ανατολικής Ασίας φαίνεται ότι αρχίζουν να αυξάνουν το μερίδιό τους στη ρωσική αγορά - ιδίως μετά τις κυρώσεις του 2014 που επιβλήθηκαν κατά της Ρωσίας για την προσάρτηση της Κριμαίας. Από αυτό το σημείο και έπειτα, τα μηχανήματα CNC που εισάγονται στη Ρωσία από την Ταϊβάν και την Νότιο Κορέα καθίστανται αποδεκτή δεύτερη επιλογή για τους Ρώσους παραγωγούς αμυντικού εξοπλισμού, ιδιαίτερα πυραύλων. Τα στοιχεία του ρωσικού υπουργείου Βιομηχανίας και Εμπορίου αντικατοπτρίζουν τον αυξανόμενο ρόλο των δύο χωρών. Όπως προκύπτει από ανάλυση σε στοιχεία τελωνίων της Ρωσίας από την Rhodus Intelligence, μία ιδιωτικής εταιρείας ερευνών που χρησιμοποιεί πληροφορίες από διαθέσιμες δημόσια πηγές, φαίνεται ότι κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010, η Ταϊβάν είναι η δεύτερη χώρα από την οποία εισάγονται μηχανήματα CNC ενώ η Νότιος Κορέα είναι η τέταρτη στην κατάταξη (πρώτη συνεχίζει να είναι η Γερμανία και τρίτη στη σειρά η Ιαπωνία).

Παρά τις άνευ προηγουμένου εκτεταμένες κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τη Δύση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία αύξησε τόσο την παραγωγή πυραύλων της, όσο και άλλα είδη στρατιωτικού εξοπλισμού. Αυτό σημαίνει ότι η στόχευση και η εφαρμογή κυρώσεων ήταν εξαιρετικά αναποτελεσματική για τον περιορισμό της ρωσικής πολεμικής παραγωγής.

Δεδομένου ότι απαραίτητα για αυτή την αύξηση είναι τα μηχανήματα CNC, και από τη στιγμή που υποτίθεται ότι έχουν περιοριστεί οι προμήθειες από τις Δυτικές χώρες, είναι προφανές ότι έχει βρεθεί “πηγή” που αντικαθιστά τις εισαγωγές από τη Δύση. Η απάντηση, από τη στιγμή που η Κίνα υστερεί στον τομέα των CNC σε ποιότητα και τεχνολογία, βρίσκεται στις άλλες χώρες της Ανατολικής Ασίας.

To iStories, ένα ρωσικό ανεξάρτητο μέσο ενημέρωσης που ίδρυσαν κορυφαίοι ερευνητές δημοσιογράφοι, (οι οποίοι χαρακτηρίστηκαν το 2021 “ξένοι πράκτορες” από τις κρατικές αρχές) συγκέντρωσε κάποια στοιχεία για τις εισαγωγές των μηχανημάτων CNC στη Ρωσία, εν καιρώ πολέμου με την Ουκρανία. Όπως φαίνεται από την έρευνά τους, για το 2023, ενώ βρίσκονται σε ισχύ οι δυτικές κυρώσεις, εντόπισαν τελωνειακά έγγραφα για εισαγωγές εργαλειομηχανών συνολικής αξίας 70 εκατομμυρίων ευρώ. Η χώρα από την οποία προέρχονται οι μεγαλύτερες ποσότητες φαίνεται να είναι η Νότιος Κορέα - η αξία μηχανημάτων CNC που εισήχθη φτάνει και ξεπερνάει το 1/3 των εισαγωγών που εντοπίστηκαν. Δεύτερη χώρα εισαγωγής είναι η Γερμανία και ακολουθούν Τσεχία, Ιαπωνία και Ελβετία. Σημειώνεται ότι η Γερμανία και η Τσεχία είναι μέλη του ΝΑΤΟ, το οποίο σύμφωνα με τις αναφορές των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών ενδέχεται να δεχθεί επίθεση από τη Ρωσία έως τα τέλη της δεκαετίας που διανύουμε.

Σύμφωνα με τον Καμίλ Γκαλίεφ, ιδρυτή του Rhodus Intelligence, το ποσό των 70 εκατομμυρίων με τίποτα δεν αντικατοπτρίζει το ύψος των πραγματικών εισαγωγών που πραγματοποιήθηκαν εντός του 2023. “Οι προμήθειες από την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση — Κιργιστάν, Καζακστάν, κ.λπ. — είναι είτε χωρίς έγγραφα είτε πολύ κακώς τεκμηριωμένες. Το κόλπο είναι ότι πολλά εργαλεία και εξαρτήματα μπορούν να ταξινομηθούν διαφορετικά, για παράδειγμα ως “ηλεκτρικός εξοπλισμός” και ως εκ τούτου να περνούν “κάτω από τα ραντάρ”. Αυτό δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των κυρώσεων αλλά και των ρωσικών δασμών και περιορισμών. Οι εισαγωγείς έκαναν μεγάλες προσπάθειες παραποιώντας έγγραφα για να συμμορφωθούν με τις κρατικές απαιτήσεις”, ανέφερε.

Ο ίδιος επισημαίνει ότι η Ρωσία έχει κινηθεί και προς τη δημιουργία νέων “βιομηχανιών”, οι οποίες πριν από τον πόλεμο με την Ουκρανία ήταν σχεδόν ανύπαρκτες, όπως η ανάπτυξη drones. Και αυτά τα ανοίγματα με τη σειρά τους απαιτούν ακόμα περισσότερες εργαλειομηχανές. Οι οποίες όμως, όπως και αυτές που έχουν προμηθευτεί την τελευταία εικοσαετία, είναι εξοπλισμένες με λογισμικό και συνδεδεμένες στο διαδίκτυο ή σε εσωτερικά δίκτυα, και οι κατασκευαστές τους ενδέχεται να έχουν εξ αποστάσεως πρόσβαση σε αυτές για λόγους συντήρησης. Γεγονός που ίσως να τις καθιστά ευάλωτες σε κυβερνοεπιθέσεις.